THỜI TRANG VÀ NHỮNG “RANH GIỚI” TỰ DO: KHI CHÚNG TA MẶC ĐỂ PHẢN KHÁNG

Trong thời đại mà mọi thứ đều có thể trở thành một tuyên ngôn, thời trang đã và đang khẳng định mình không chỉ là công cụ làm đẹp mà còn là một phương tiện mạnh mẽ để chống lại những khuôn khổ, bất công và các chuẩn mực xã hội. Dù là trong các phong trào đấu tranh dân quyền, quyền phụ nữ hay thậm chí trong những cuộc cách mạng văn hoá, quần áo đã trở thành một ngôn ngữ để ta khẳng định sự khác biệt, bất mãn, và quyền được thể hiện bản thân một cách tự do.

Thời trang: Công cụ của những cuộc cách mạng

Thời trang đã không ngừng đồng hành với các phong trào xã hội và cách mạng trong suốt lịch sử, trở thành công cụ mạnh mẽ để khẳng định tiếng nói của những người dám đứng lên thay đổi thế giới. Hãy nhớ đến phong trào Black Power (Black Liberation) những năm 1960, nơi những chiếc áo khoác đen và beret đen trở thành đồng phục không chính thức của những nhà hoạt động, khẳng định quyền lực và bản sắc của người da đen, đồng thời kháng cự lại hệ thống phân biệt chủng tộc khắc nghiệt

BETTMANN ARCHIVE/GETTY IMAGES

Đến hiện tại, thời trang vẫn tiếp tục là một phần quan trọng trong việc phá vỡ các định kiến. Thời trang phi giới tính (gender-fluid fashion) đang dần thay đổi cách chúng ta nhìn nhận các quy chuẩn thời trang truyền thống. Khi giới trẻ chọn mặc váy cho nam, suit cho nữ, hoặc phối hợp các món đồ oversize, họ không chỉ thách thức định kiến mà còn tạo dựng biểu tượng về quyền bình đẳng và tự do sống thật với chính mình.

Photo: Filippo Fior / Gorunway.com

Và không thể không nhắc đến chiếc mũ Pussyhat, một chiếc mũ len màu hồng không vành, đã trở thành biểu tượng mạnh mẽ của sự đoàn kết và phản đối trong cuộc Tuần hành Phụ nữ(Women’s March) năm 2017 tại Hoa Kỳ. Được khởi xướng bởi Krista Suh và Jayna Zweiman, dự án Pussyhat Project ra đời với mục tiêu tạo ra một tuyên ngôn thị giác tập thể nhằm thúc đẩy quyền phụ nữ. Bắt đầu từ tháng 11 năm 2016, dự án nhanh chóng thu hút sự tham gia rộng rãi của các nghệ nhân trên toàn nước Mỹ, những người đã đan, móc hoặc may mũ dựa trên các mẫu được cung cấp miễn phí trên trang web của dự án. Chỉ trong thời gian ngắn, các mẫu thiết kế đã được tải xuống hơn 100.000 lần.

Thiết kế của chiếc mũ, do Kat Coyle tại cửa hàng The Little Knittery hỗ trợ phát triển, sử dụng sợi len màu hồng để biểu tượng hóa sự đoàn kết và sức mạnh. Ngoài việc mang tính thực tiễn, giúp giữ ấm trong thời tiết lạnh tại Washington, D.C., chiếc mũ còn mang thông điệp sâu sắc hơn: mỗi người, dù ở đâu hay thuộc tầng lớp nào, đều có thể tham gia vào phong trào đấu tranh chính trị. Mục tiêu của dự án là sản xuất và phân phát một triệu chiếc mũ cho cuộc tuần hành, tạo nên một hiệu ứng thị giác ấn tượng, thống nhất.

Chiếc pussyhat không chỉ là biểu tượng của sự phản đối ôn hòa mà còn thể hiện tầm quan trọng của hành động tập thể và sự tham gia cá nhân vào các phong trào xã hội. Đây là một ví dụ điển hình về cách mà nghệ thuật và sự sáng tạo có thể trở thành công cụ mạnh mẽ cho sự thay đổi xã hội.

Shannon Stapleton/Reuters

Khi thời trang “bán mình”

Thời trang không phải lúc nào cũng giữ được sự thuần túy ban đầu. Khi các thương hiệu lớn bắt tay vào thương mại hóa những thông điệp xã hội, câu hỏi đặt ra là: liệu đây có còn là một cuộc cách mạng hay chỉ là chiêu trò kiếm lợi? Hãy thử nghĩ đến những chiếc áo phông in khẩu hiệu nữ quyền được bán với giá hàng trăm đô la. Chúng thực sự có góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ, hay chỉ là một cách để các công ty tạo ra doanh thu từ một xu hướng thời thượng?

Một nghịch lý khác nằm ở chỗ: trong khi thời trang được ca ngợi là phương tiện mạnh mẽ để tự do thể hiện bản thân, thì ngành công nghiệp này đôi khi lại đóng vai trò truyền bá những khuôn mẫu mới và phục vụ lợi ích thương mại. Các thương hiệu lớn sử dụng thông điệp phản kháng để tạo ra sản phẩm, rồi bán ngược chúng cho công chúng - điều này khiến câu hỏi trở nên nhức nhối: phản kháng có còn giá trị khi nó trở thành một mặt hàng?

Thời trang, vì thế, bị đặt vào một vị trí đầy mâu thuẫn. Một mặt, nó là biểu tượng của tự do sáng tạo và sự phá bỏ khuôn khổ. Nhưng mặt khác, chính nó lại bị bó buộc trong những cấu trúc thương mại mà nó từng lên tiếng phản đối. Phải chăng, thời trang trong xã hội hiện đại là minh chứng cho một cuộc đấu tranh không ngừng giữa bản sắc và lợi nhuận, giữa lý tưởng và thực dụng?

Sự chuyển mình trong những thế hệ mới

Thời trang là một ngôn ngữ không biên giới, nhưng nó lại đặc biệt phù hợp với giới trẻ. Từ các ngôi sao YouTube, TikTok đến các nhà thiết kế trẻ, tất cả đang tiếp tục phát triển các phong trào mới, nơi thời trang không chỉ là về mặc đẹp, mà còn là về việc khẳng định cá tính và phản kháng lại các chuẩn mực xã hội. Các mẫu thiết kế táo bạo và những câu chuyện thể hiện qua quần áo, chẳng hạn như các bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các vấn đề xã hội như bảo vệ môi trường hay quyền của người LGBTQ+, đã chứng minh rằng thời trang ngày nay có thể là một hình thức đấu tranh mạnh mẽ và đầy sáng tạo.

Khi bạn mặc, hãy để nó nói lên điều gì đó

Trong mỗi sự lựa chọn của chúng ta - một chiếc váy, một đôi giày, hay thậm chí là cách phối đồ - đều có tiềm năng mang thông điệp. Hãy biến mỗi bộ trang phục của bạn thành một câu chuyện, một lời phản kháng, hay một tia hy vọng cho những điều tốt đẹp hơn.

Thời trang là tự do, là cá tính, là câu trả lời cho những khuôn mẫu. Bạn đã sẵn sàng để mặc và thể hiện điều gì?